Accueil > Actualité > 1994-2024 : Tawargit n Tlelli agensu n tillas ?

1994-2024 : Tawargit n Tlelli agensu n tillas ?

Tadiwennit d Ɛumar DERWIC

jeudi 2 mai 2024, par Masin

Ɛumar DERWIC ilul, yedder deg Tizi-n-Imnayen (Goulmima) di temnaḍt n Tfilalt (Tamazɣa n Utaram) anida yesselmad deg uɣerbaz amezwaru. Ɛumar DERWIC yella gar kuẓ (4) n yimeɣnasen n Tlelli yettwakeblen aseggas n 1994. Ɛumar DERWIC d amedyaz, d amyaru. Kigan n tɣawsiwin i iga s tmaziɣt.Issufeɣ-d kraḍ n wammuden n tedyazt : Anfara (délivrance) di 2005 ; Taskiwin (petites cornes) di 2007 ; Ha-yi nekkin g ubrid (Me voici sur la voie) di 2008. Di 2010, issufeɣ-d netta ak° d umyaru Aksel AZERGI yiwen wammud n tsiway n umezgun ilan azwel Is nsul nedder ? Issufeɣ-d daɣen Taseggawert n ugdal inzan (Tranchée du territoire privé vendu), d ammud n tullisin di 2012 .
Kigan n yinaẓuren d trubba n uẓawan n temnaḍt n Tfilalt ayd yariren tidyazin-nnes.

Di tdiwennit-a, nra a nissin amek yettwali addad (situation) i deg tella tmaziɣt, i deg tella timmuzɣa, ladɣa di Tmazɣa n Utaram. Ad as-nini tanemmirt i netta d-yerran ɣef yisestinen-nneɣ.

Tamazgha.fr : Ɛeddant kraḍet n tmerwin n yisegg°asen ɣef ayen i nessen s yisem n "Tadyant n Tlelli", asmi d-ffɣen imeɣnasen n tiddukla Tilelli ddan di tmesbanit n Tfaska n ixeddamen deg Imteɣren ass n umenzu n maggu 1994. Adabu ameṛṛuki iḥbes 7 n yimeɣnasen – kkuẓ gara-sen n tdukkla Tilelli – yerra-ten ar akurmu (lḥebs). Dacu-tt tmuɣli-yinek ass-a ?

Yidir Anyaten : Tadyant-nni n Tlelli tga tamsirt i udabu n Merruk. Issenker izargugen-nnes (mercenaires) idelsanen d yimettiyen ad gezmen abrid i tektiwin n tlelli. Aṭas n tmesmunin timaziɣin i yuɣalen s tama n udabu. Yiwen seg yisenfaren-nnsen ad ssferɣen tirra s temɛemrit fernen asekkil n tfinaɣ i uselmed n tmaziɣt.
Ass-a, ssusmen yimeɣnasen acku ẓran tamaziɣt, tturaren yes-s yiwen wurar s ttemtat dat wallen-nneɣ.

Amussu amaziɣ ass-a, di temnaḍt-agi n utaram n Tmazɣa, iṛuḥ am akken yeṭṭes, wid yellan d imeɣnasen yal wa anda d-yeg°ra : wa yečča, wa iɣab, wa yessusem, wa ibeddel abrid, wa yugad,… Amek tettwaliḍ tilufa ? Yezmer umussu-yagi a d-yak°i ? Imdanen zemren a d-kkren i wakken a s-gen i Umussu afud i s yezmer a d-yerr ar umennuɣ tid d wid ara yawin abrid n Timmuzɣa ?

S unnegreẓ (malheureusement), iffeɣ umennuɣ anrar teqqim tɣensa agensu n tesdawit. Izunmeɣnasen kecmen s adaynin n udabu ad ččen alim-nnsen. Amata g yilmeẓyen da ttakzen taluft d waṭṭan yaɣen Imaziɣen maca isul idrus uswingem g yiberdan n tnekra d useɣti n tikli. Izmer Umussu ad yili deg yimal maca ad d-yaf agdud amaziɣ ittwaɛerreb d yuɣal d acengu n tmaziɣt.

Ass-a aṭas n wuguren i yellan di tmura n Tmazɣa : ar Imaziɣen n Tiniri, di tmurt n Leqbayel, deg Arif. Dacu ara tiniḍ di teswiɛt-a ? Amek tettwaliḍ imal n Tmazɣa d Imaziɣen ?

Iseggwasen-a imeggura, di yal tama n Tmazɣa, ulac isallen issemdazen (issefraḥen). Akud n tuggwdi d tmara i d-itteddun. Ssarameɣ ad nezzri akayad-a s yimeṭṭawen drusnin d waggasen fessusnin. Γas nettannay tiwlafin n usirem di Libya akw d tmurt n Yizwawen maca lan yicenga-nneɣ ifadden acku deffir-asen, llant tuddsiwin timeqqwranin ilan imrigen idusen. Seg tama-nneɣ, temmut twizi-nneɣ neɣ tenmala ad tefsey.

Tadiwennit iga-tt :
Masin Ferkal